حجت‌الاسلام والمسلمین هادی مزینانی، کارشناس مذهبی و رئیس مرکز فرهنگی خانواده کارکنان ناجا، در یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داده، به بررسی اهمیت آموزش احکام فقهی به اصناف و بازاریان پرداخته است که متن این یادداشت در ادامه می‌آید:
سعادت به صرف اعتقاد محقق نمی‌شود
اسلام دین سعادت و کمال است و بر کسی پوشیده نیست که این سعادت به صِرف اعتقاد داشتن، محقق نخواهد شد بلکه عمل کردن به اعتقادات و پیاده کردن آنها در زندگی فردی و اجتماعی، تنها راه رسیدن به این سعادت دنیوی و اخروی است.
حال اگر در جامعه‌ای باشیم که همه افراد جامعه علاوه بر معتقد بودن به دین، عمل‌کننده به دین هم باشند، مسیر سعادت جامعه بسیار هموارتر خواهد شد و آرامش روحی و روانی بر فضای جامعه حاکم خواهد شد زیرا ی، اختلاس، تدلیس، ی و . در چنین جامعه‌ای به حداقل خواهد رسید.
تا آگاهی نباشد عمل معنا پیدا نمی‌کند
نکته‌ای که نباید از آن غفلت کرد، آموختن دین و بایدها و نبایدهای دینی است. قدر مسلم تا آگاهی نباشد، عمل معنا پیدا نمی‌کند و ضرورت دارد در گام اول برای سعادتمندی، در جهت آموختن دین و احکام آن اقدام کنیم. فراگیری علم در هر زمینه‌ای که باشد به شرط نافع و سودمند بودنش، امری پسندیده و معقول است و در بین علوم، طبق آموزه‌های دینی، فراگرفتن علم دین بر سایر علوم اولویت دارد، چون لازمه بهره‌مندی از علم، معتقد بودن به خیر رساندن به خود و دیگران است و گرنه جامعه انسانیت را به فساد و تباهی خواهد کشد.
امام صادق(ع) در روایتی می‌فرمایند: «فراگرفتن یک حدیث درباره حلال و حرام برای تو بهتر از دنیا و زر و سیم‌های آن است؛ زیرا دنیا برای کسی ماندگار ابدی نیست و همه چیز را دیر یا زود، باید گذاشت و گذشت».
این امر برای عزیزانی که در امور اقتصادی فعالیت می‌کنند به ویژه کسبه محترم، اهمیتی مضاعف دارد تا خدای نکرده، حرام را وارد زندگی‌شان نکنند و زحمات خودشان را هدر ندهند چرا که امیرالمؤمنین(ع) در کلامی فرمودند: قیمت هرکسی به اندازه اعمال خیری است که انجام داده است؛ چون عمل ماست که برای آخرت ماندنی است و دنیا فانی و رفتنی است.
ابتدا فقه کاسبی را بیاموزید
با این مقدمه می‌رسیم به فلسفه نقل معروفی که حضرت علی(ع) در بازار حرکت می‌کرده و می‌فرمودند: «ای جماعت کاسب، ابتدا فقه کاسبی را بیاموزید و سپس به تجارت بپردازید». قطعاً برای تحقق این امر، پیش‌نیازهایی لازم است که بر آنها مروری گذرا خواهیم نمود.
١- قصد و اراده اهل کسب، بر آموختن احکام تجارت. به این معنا که هرکس که تمایل دارد در حوزه اقتصاد فعالیت کند، خودش را مقید کند به فراگیری مسائل شرعی در حوزه کار و حرفه‌ای که می‌خواهد آغاز نماید تا خدای نکرده حقی را ناحق نکند و خودش را مدیون خدا و خلق خدا نکند. با این کار، هم برکت را به کاسبی‌اش می‌دهد و هم خودش را عاقبت به خیر می‌کند تا مشمول این روایت باشد که «کسی که برای رزق حلال تلاش می‌کند تا خود و خانواده‌اش را تامین کند مانند مجاهد در راه خداست».
٢- اما پیش‌نیاز دوم تکلیفی است که بر عهده حکومت در قالب اصناف اقتصادی و تجاری و تولیدی است؛ به نحوی که مثلاً که باید قبل از دادن جواز کسب به افراد، همانگونه که گواهی سلامت و گاه آموزش لازم در خصوص شغل انتخابی را مطالبه می‌کنند، آموزش‌های لازم در حوزه مسائل دینی و آشنایی با حلال و حرام در حیطه همان حرفه را نیز را به آنها بیاموزند و یا گواهی دوره آموزشی آن را مطالبه کنند.
بسیاری از مشکلاتی که امروز در این حوزه شاهدیم از مُد لباس در تولید و فروش گرفته تا داد و ستدهای کلان اقتصادی، از سر عدم آگاهی افراد است که ندانسته وارد این فعالیت‌ها شده و هم به خود، هم به دیگران و گاه به جامعه ضربه‌های جبران‌ناپذیری وارد کرده‌اند.
٣- پیش نیاز سوم هم به حوزه‌های علوم دینی برمی‌گردد تا به صورت تخصصی احکام مشاغل را به تفکیک نوع فعالیت، احصاء کند و به آموزش دادن این احکام در اشکال مختلف حضوری و غیرحضوری و رسانه‌ای بپردازند و گفتمان دینی را درباره مشاغل، به صورت فراگیر مطرح کنند تا جامعه احساس نیاز به آن را در خود پیدا کند و به فراگیری آن بپردازد.
آنچه امروز در بازار کسب و کار شاهدیم، بی‌تفاوتی یا حداقل کم توجهی به این امر مهم است. از مدارس و دانشگاه‌ها گرفته تا حرفه‌های صنعتی و تجاری. نباید عقب ماندگی در سه پیش نیازی که اشاره شد، نسبت به مشاغل موجود و مشاغل جدیدی که به حسب پیشرفت علم و تکنولوژی شاهد هستیم از قبیل ارز دیجیتال و مباحثی مانند خرید و فروش آن یا استخراج آن و . را شاهد باشیم.
تبعات غفلت از آموزش دین و معتقد ساختن کاسب و کارگر و تاجر را، در بی‌کیفیتی برخی کالاها، ساختمان‌ها یا سودهای کلان اقتصادی و متأسفانه اختلاس‌ها و امثال این موارد می توان عنوان کرد که هرکدام از مثنوی هفتادمن کاغذ هم فراتر می‌رود.
امیدوارم به روزی برسیم که علاوه بر کلاس های تخصصی هر رشته شغلی، کلاس‌های دینی همان رشته هم در قالب احکام تخصصی آن برگزار شود و هر کاسب و تاجر عزیز ما، متخصصی فقیه در کار خودش باشد و هر یک از افراد جامعه به سهم خودش، حرکت به سوی جامعه مدنی در قالب مدینه فاضله را رقم بزند.
فراموش نکنیم که عمر به سرعت خواهد گذشت و نکند زمانی به خود بیاییم که کار از کار گذشته باشد.
یک نَفَس بُود همه عمر گران من و تو
آن نفس نیز ندانیم چه سان آمد و رفت
پی دلباختگی شد به جهان نیمِ نفس
نیم دیگر پی این کندن جان آمد و رفت.
به جمع شاهدان کویرمزینان در تلگرام بپیوندید: https://t.me/shahedanemazinan
درباره این سایت